We landen rond 06.15 plaatselijke tijd in Kathmandu. Kathmandu is een stad met 4 miljoen inwoners en ligt omringt door bergen. Op een van de borden op het vliegveld staat dat het nu al 28 graden is! En wij dachten dat het frisser zou zijn omdat het hoog ligt. Na de aardbeving blijven veel toeristen weg en ook het verkeer met India (5 maanden was de doorgang geblokkeerd) waardoor er veel economische schade is.
Als eerst gaan we naar een tempel op een berg: Swayambhunath ofwel de apentempel. Een van de eerste zaken die we zien zijn zwemmende apen. Het complex bestaat uit een heleboel stoepa's, tempels en kloosters. Overal zie je gebedsrollen, monniken in geel/rode gewaden. Binnen een complex zie je boeddhisme en hindoeïsme. De godsdiensten liggen dichtbij elkaar. Een van de hindoe goden is teruggekomen als Boeddha.
Aan de andere kant van de stad gaan we naar een complex dat geïnspireerd is door Tibet. De Bouddhanath stoepa is een van de grootste van het land, en zwaar beschadigd geweest, maar grotendeels weer hersteld.
Een bijzondere ervaring was de Pashupatinath tempel. Een tempelcomplex met bijhorende crematieplaats gelegen aan de heilige rivier de Bagmati. De gelovigen vereren er de god van de dieren: Pashupati. In de grootste tempel die alleen voor gelovige hindoes toegankelijk is, staat een groot beeld van een stier midden op het binnenplein. Dit zijn de beelden zoals je die uit India ziet! Op een schuin plateau worden de voeten en het gezicht van de overledene gewassen en wordt er iets in het gezicht gesmeerd. Ook wordt er rijst in de mond gedaan door de oudste zoon. Daarna wordt het lijk naar de brandstapel gedragen. Halverwege gaan de zonen weg, scheren hun hoofd en trekken witte kleding aan. Als alles opgebrand is, maken ze het plateau schoon. De hele rouwperiode duurt 13 dagen. De rouwenden kunnen in gebouwen rond de crematietempel verblijven.
In de Kathmandu vallei zijn op een gegeven moment 3 broers die alle drie een eigen koninkrijk hadden en alle drie een eigen hoofdstad hadden die er zo mooi mogelijk moest uitzien. Een hoofdstad was Kathmandu, een andere Patan. Keizer Ashoka heeft er in 250 voor Chr. prachtige stoepa's laten bouwen op het Durbar Square. Er liggen hier tig tempels, het is gewoon een heel groot terrein waar je doorheen loopt. Het houtsnijwerk is fantastisch. In een van de tempels (de gouden tempel) leeft de living goddess. Een jong meisje van een jaar of 4 wordt uitgekozen: ze moet een perfecte huid hebben, geen vlekje o.i.d. Totdat ze de eerste keer ongesteld wordt leeft ze met haar familie op de 3e etage van een tempel. Alleen bij festiviteiten komt ze naar buiten. Als ze menstrueert is ze niet meer zuiver. Geen enkele voormalige living goddess is gehuwd. Mannen durven niet. In hetzelfde complex is een jongetje dat een maand lang in witte kleding loopt en ceremonies verricht geholpen door zijn familie. Als hij naar het toilet gaat of zich wil wassen, kleedt hij zich uit. Daarna gaan dezelfde kleren weer aan. Na een tijdje zijn ze dus niet meer helemaal wit.
Op het Dubar Square in Kathmandu heeft de aardbeving flink huisgehouden. In de 18e eeuw gaven koningen opdracht om tempels en pagodes in Indiase stijl te bouwen om aan de buitenwereld hun rijkdom te tonen. Een aantal tempels zijn kapot. Van een pagode zijn een aantal etages af. Het oude koninklijk paleis is gestut en deels ingestort. Een triest aanzicht. Er is een discussie gaande of het koninklijk paleis (van rond 1900) wel herbouwd zal worden of alleen de oude gebouwen.
Onze reis vervolgt zich naar Bhutan. Het landschap lijkt meer op Zwitserland en zelfs de huizen lijken er op: groot vierkant met wit beneden en hout boven. De gebouwen van het vliegveld zijn gewoon mooi. Het is hier schoon en verzorgd. Je mag in Bhutan geen sigaretten meebrengen. Je krijgt 100% boete en 100% belasting!
Onze nieuwe gids (Pema) en chauffeur staan alweer te wachten. We reizen in een klein busje. De Paro vallei is prachtig. We komen o.a. langs een Dzong (kloosterburcht) en een aantal Stupa's. Je hebt hier 3 soorten: Buthanese, Nepalese en Tibetaanse. De bevolking bestaat uit Boeddhisten, Hindoestanen en Christenen (20%). Overal langs de weg staan spreuken. Drive slow, live long. Nature is not in a hurry, but everything got finished…. Alles in het Engels. Het blijkt dat men op de scholen in het Engels les geeft. Slechts een vak is in het Dzong, de hoofdtaal van Buthan. Scholen en medische zorg zijn gratis. Het hele land is voorzien van elektriciteit! En dat hier in de bergen. Het kappen van bomen voor houtvuurtjes is verboden. Bij de geboorte van de kroonprins zijn 108.000 bomen aangeplant. Het land is ecologisch neutraal. De voornaamste inkomsten zijn van hydro-elektriciteit en toerisme (afgelopen jaar 30.000).
Ons eerste reisdoel is de Tashicho dzong in Thimphu. Sinds 1952 is het de regeringszetel van Bhutan. Ook de koning heeft er zijn kantoren. Daarnaast is deze dzong (kloosterburcht) het religieuze centrum van het land, waar 's zomers de geestelijke leider, de Je Khenpo en zijn gevolg verblijven. Jammer genoeg begint het net te regenen als we naar binnen lopen. Op de binnenpleinen mag je fotograferen, maar niet in de gebouwen zelf.
Thimpu is een kleine hoofdstad, netjes en schoon. Geen getoeter, één verkeersagent die op zijn dooie gemak het verkeer regelt. Wat een overgang. De straten zijn goed, er zijn parkeervakken en aan weerszijden lage flats, winkels en restaurants.
Het eerste klooster (de Chimi Lhakhang tempel) waar we zijn geweest staat erom bekend dat ouders met hun nieuwgeboren kindje hier naartoe komen om de zegen te vragen. Ook de koning en zijn vrouw zijn met de kroonprins hier geweest. Daarna gaan we naar de grootste Boeddha ter wereld, meer dan 50 meter hoog. Ze zijn in 2003 begonnen aan het project en volgend jaar moet alles gereed zijn. Het Boeddha beeld zelf is in China gemaakt, in stukken verdeeld, per schip naar India gebracht en vervolgens met vrachtauto's naar Thimphu.
Voordat we Thimphu verlaten gaan we nog even iets eten. Een van de specialiteiten hier is groene pepers in een kaassaus en aardappelen met pepers en kaassaus. Hierna rijden we Thimphu uit de bergen in. Door de regen zijn er wat landslides geweest en is men op enkele plaatsen aan de weg aan het werken. De teer wordt ter plekke gemaakt en in vaten naar de juiste plek gebracht.
Onze eerste stop is bij een bergpas met een groot aantal stupa's in Bhutaanse stijl (108), de Dochula pass op 3050 meter hoogte. De bijhorende tempel bezoeken we op de terugweg. Je hebt hier een prachtig uitzicht op de Himalaya, maar vandaag jammer genoeg net te veel wolken. Hopelijk op de terugweg meer geluk.
We bezoeken vanmiddag het mooiste kasteel van Bhutan, gelegen op een plek waar 2 rivieren samenkomen. Pungtang Dechen Photrang Dzong betekent het paleis van groot geluk en gelukzaligheid. Fantastisch mooi, gelegen op een punt waar twee rivieren samen komen.
Tegenover de luxe eco lodge ligt een dzong (burcht), zij het in 2012 afgebrand als gevolg van een boterlamp die in aanraking kwam met een gordijn. Het hoofdgebouw is hersteld, aan de rest wordt nog gebouwd. De kunstopleiding in Bhutan duurt 6 jaar. Eerst moet je de traditionele kunsten leren, dan mag je vrij schilderen. Traditionele schilderingen zijn erg belangrijk. Stel dat je een oor van een god niet goed weergeeft, dan kan het zijn dat je kind een verminkt oor heeft of erger.
Tussen de bedrijven door vertelt Pema ons vanalles over het Boeddhisme. Een mooie godsdienst. Vriendelijk. Een leer die bestaat uit een streven naar de waarheid en verbetering. De Vier Nobele Waarheden beschrijven het inzicht in het lijden en de mogelijkheid van verlossing. Het edele achtvoudige pad beschrijft de middenweg waardoor verlossing van het lijden mogelijk is.
We overnachten vandaag in een boerderij bij een familie. We zijn er vroeg en hebben als eerste een hot stone bad. De stenen komen uit een groot vuur en worden in een houten badkuip gedaan, waar een schot in zit en waar bladeren in drijven. Via de achterzijde van het gebouwtje kunnen we ruimtes ingaan waar we ons uitkleden. Buiten worden nog op verzoek hete stenen toegevoegd.
Om 7 uur vertrekken we naar het Tigersnest, een klooster hoog tegen een bergwand. Er zijn meerdere tempels (7) en tenslotte het tijgersnest zelf. Diep in een kloof is een boterlamp te zien. Via ladders en stenen kun je nog een stuk omlaag. De naam tijgersnest komt van de legende dat Guru Rinpoche, de 'waardevolle boeddhistische leraar', op de rug van een tijger naar deze plek vloog om demonen te temmen. Hij wordt beschouwd als de tweede Boeddha.
We moeten weer afscheid nemen van Bhutan en het Bruto Nationaal Geluk. Dat laatste klopt denk ik wel, maar er zijn toch erg veel regels en beperkingen. Niets vergeleken met Noord-Korea, maar ook hier ben je verplicht om met een gids te reizen. Dat zijn voor zover ik weet de enige 2 landen ter wereld. Maar ook voor andere dingen zijn er veel regels. Overal geldt 50 km per uur max. Je mag volgens onze chauffeur zelfs niet door een plas met regenwater rijden, zodat anderen nat worden etc.
We stoppen voor een laatste foto van een huis met fallussen beschilderd. Ze beschermen tegen kwade geesten. De fallussen zijn een verwijzing naar de "Goddelijke Gekke Monnik", Drukpa Kunley die in de 15e eeuw leefde. Zijn controversiële leer, uitspraken en seksuele escapades leverde hem de titel 'Heilige van de 5000 vrouwen' op.
Op naar Kathmandu waar onze gastheer en gids Sunil op ons wacht. Het is een beetje thuiskomen. We maken een omweg naar een middeleeuws dorpje. Khokana heeft 3000 inwoners. De boeren houden zich hoofdzakelijk bezig met handwerk (het spinnen van wol, houtbewerking e.d.) of met het maken van mosterdolie. We gaan bij een mosterdolie fabriekje binnen. Wat een zwaar en vuil werk. Opvallend zijn de rode pepers die langs de muren hangen. Net buiten het dorp heb je een prachtig uitzicht op rijstvelden. Af en toe zie je hier prachtige vrijstaande villa's, wat een verschil met de binnenstad van Kathmandu.
Een mooie afsluiting van een geweldige reis.
"Reizen is mijn grote passie. Als kind maakte ik mijn eerste verre reis naar familie in Indonesië. Maar ook andere landen in Azië vond ik altijd al fascinerend en interessant. De mooie natuur, vriendelijke mensen, tropische vruchten, rijke culturen en mystieke sferen".
