Tantusha Soekhlal
GastbloggerAls Senior Sales Support probeer ik de reisspecialisten zo goed mogelijk te ondersteunen. Maar het leukste stukje van mijn werk is dat ik reizigers mag helpen bij het organiseren van hun droomreis naar Indonesië.
Na mijn eerste kennismaking met Indonesië vorig jaar in Java & Bali, mag ik mijn reiskennis dit jaar uitbreiden met een studiereis naar Sulawesi! Dit schitterende eiland – ook wel het vroegere Celebes – ligt in Centraal-Indonesië en is het vierde grootste eiland van het archipel dat ruim 17.000 eilanden telt. Sulawesi is een nog relatief onontdekte bestemming met intrigerende stammen, ongerepte natuur, mooie duiklocaties, verlaten stranden, bijzondere dieren en uiteraard betoverende vulkanen. Oftewel Indonesië buiten de gebaande paden! Ik kies voor de route van zuid naar noord en breng hierbij een bezoek aan de plaatsen Makassar – Malino – Bira – Sengkang – Rantepao/Torajaland – Tangkoko – Tomohon – Siladen en Bunaken Island.
Makassar - Malino - Bira
Ik maak de reis dit keer samen met mijn moeder. Na een lange vlucht vanaf Amsterdam (via Jakarta) komen we aan in Makassar, de hoofdstad van Zuid Sulawesi en tevens de grootste stad van het eiland. We worden hier warm en met een grote glimlach onthaald door onze lokale agent en rijden in ongeveer driekwartier naar ons hotel in het centrum van de stad. Sinds eeuwen is Makassar een belangrijke havenstad waar je nog veel overblijfselen vindt uit de Nederlandse koloniale tijd, zoals Fort Rotterdam; het vroegere hoofdkwartier van de Nederlanders. Hoewel Makassar (tot 2002 Ujung Pandang genaamd) net als vele andere steden in Azië een typische drukke stad is met veel krioelend verkeer en hoogbouw, merken we al snel de unieke sfeer van Sulawesi op.
Nadat we zijn ingecheckt in het hotel stappen we in een becak (fietstaxi) die ons in ongeveer vijf minuten richting de haven brengt. Voor omgerekend nog geen € 1,50 maken we in Aziatische stijl een eerste kennismaking met de stad. Onderweg passeren we tal van karretjes die de populaire pisang epe verkopen. Aangekomen bij Losari Beach maken we een wandeling over de promenade. Het is een populaire plek voor de Indonesiërs zelf en een mooie plek voor het aanschouwen van de zonsondergang. 's Avonds ontvouwen zich op het Losari Beach Platform tal van eettentjes, een gezellig tafereel om te zien en een leuke plek voor ons eerste diner in Sulawesi, tussen de locals.
De volgende ochtend maken we kennis met onze gids voor de komende twee dagen; Mastudi. Samen vertrekken we richting Maros voor een bezoek aan het schilderachtige Rammang. Het is een leuke en leerzame autorit van nog geen uur, onderweg krijgen we veel uitleg over de verschillende religiën, lokale gebruiken en type huizen in Zuid Sulawesi. Bij aankomst van bestemming stappen we in een gekleurde gemotoriseerde kano naar het "verborgen dorpje" Kampung Beru. Het belooft een mooie tocht over de White Stone River te worden. De rivier is aan weerskanten begroeid met weelderige nipa palmen en mangroven. Onderweg genieten we van het indrukwekkende uitzicht op de hoge Kars gebergte. Na ongeveer twintig minuten varen komen we aan in het zelfvoorzienende dorpje dat in 2014 is ontdekt door een journalist en dat slechts een aantal (traditionele) huizen telt. We maken hier een wandeling over smalle paadjes tussen de rijstvelden, genieten van heerlijke gebakken bananen en bezoeken een druipsteengrot. Tot slot worden we getrakteerd op een verfrissende verse kokosnoot! Onderweg terug naar Makassar maken we in het park Leang-Leang nog een stop bij Sulawesi's oudste archeologische schatten; de eeuwenoude muurtekeningen van zeker 50.000 jaar oud! Eenmaal terug in Makassar brengen we een bezoek aan het Fort Rotterdam waar we in zijn kleine atelier kennismaken met Zaenal Beta, een artistieke kunstenaar wie als een van de weinige in de wereld schilderijen van klei op canvas maakt.
Vanuit Makassar rijden we bergopwaarts richting het oosten naar het bergdorpje Malino. Onderweg worden de wegen kronkelig, maken palmbomen plaats voor naaldbomen en wordt het klimaat steeds koeler. In Malino bezoeken we de imposante Takapala waterval. En voordat we in ons hotel inchecken doen we inkopen op de lokale fruitmarkt. Verder is het in Malino vooral genieten van het eindeloze uitzicht over (thee)plantages.
Na Malino zakken we zuidoostwaarts af naar het idyllische kustplaatsje Bira, een vissersdorpje gelegen in het meest zuidoostelijkste puntje van Zuid Sulawesi. Het eerste deel door de bergen is wederom een kronkelige weg met hier en daar haarspeldbochten. Na enige tijd bevinden we ons gelukkig weer op 'vlak' gebied en doemen de palmbomen weer op. We komen aan in onze accommodatie Bara Coco Bungalows, een klein en eenvoudig paradijsje aan het strand van Bara. Bara Beach is een typisch tropisch bounty strandje! Voor de kust kun je de kleine eilandjes zien liggen waar duikliefhebbers hun hart kunnen ophalen. Helaas voor ons verblijven wij hier maar één nacht en moeten wij het doen met pootjebaden in de helderblauwe zee voor onze 'deur', ook geen straf! Het dorpje Bira is door de Westerse toerist nog vrij onontdekt, er hangt een laid-back sfeertje, de geiten lopen los op straat en je vindt er slechts enkele eetstalletjes. Omdat het dorpje niet op loopafstand van Bara Beach is kiezen wij ervoor om te dineren in het restaurant van de accommodatie. Het blijkt een goede keuze als wij onze maaltijden voorgeschoteld krijgen, je ziet en próéft vooral dat de dames hun uiterste best hebben gedaan voor een heerlijk en smaakvol avondmaal.
Sengkang - Torajaland
's Ochtends genieten we bij het ontbijt nog even van het prachtige uitzicht op het hagelwitte strand, de azuurblauwe zee en de tropische palmbomen. Hierna nemen we afscheid van de vriendelijke Belgische hoteleigenaar en zetten we de reis voort richting het noorden naar Sengkang, een klein stadje nabij het grote Tempe meer. Het wordt een rit van bijna zes uur rijden, een behoorlijke afstand over hobbelige en vaak slechte wegen. Onderweg maken we uiteraard de nodige stops om onze benen te strekken. Zo stoppen we in Sinjai langs de kant van de weg voor vers gekookte maiskolven en proberen we even verder op in Bone de bekende tjendol uit. Aan het einde van de middag komen we aan in Sengkang. We frissen ons snel op, want we willen voor het donker nog even de omgeving verkennen. Je merkt al snel dat het toerisme hier (nog) niet echt ontwikkeld is, maar voordat ik het in de gaten heb heeft mijn moeder alweer een becak – dit keer een gemotoriseerde – geregeld. En zo stappen we in het meest gebruikte lokale vervoermiddel van Sengkang en gaan we op in het straatbeeld van het lokale leven. De beste man neemt ons driekwartier lang mee voor nog geen twee euro. We passeren o.a. de bedrijvigheden van het lokale leven, het centrum, de buitenwijken en rijstvelden! 's Avonds is het heerlijk smullen in Lesehan Jetpur, een seafood restaurant op loopafstand van het hotel.
Sengkang is niet alleen een fijne tussenstop voor de reis naar centraal Sulawesi, maar is voornamelijk een goede uitvalbasis voor een vaartocht over het Tempe meer. En zo gezegd, zo gedaan. Na het ontbijt lopen we met onze gids Sudana mee naar de opstapplaats aan overkant van de straat. Hier ligt onze vrolijk gekleurde longtail boot klaar. Om de vaart erin te houden op het enorme meer wordt de longtail boot aangedreven door een buitenboordmotor. Voordat we het meer bereiken varen we over de Walanae rivier en aanschouwen we het bijzondere tafereel dat zich aan de oevers afspeelt. We maken van dichtbij de ochtendrituelen van de lokale bevolking mee; je ziet mensen baden in de rivier, tanden worden gepoetst en kleding wordt gewassen. Na ongeveer een kwartier varen we het Tempe meer op en raken we verbluft van de stille schoonheid van het immense wateroppervlakte met mooie waterplanten en bijzondere vogels. Het meer wordt deels bewoond door vissers die hier in drijvende dorpjes leven. We maken van de gelegenheid gebruik om een kijkje in één van deze huisjes te nemen. De vrouw des huizes schenkt een kopje thee voor ons in en schotelt ons de befaamde pisang goreng (gebakken banaan) voor. Ze spreekt nauwelijks Engels, maar met wat handen- en voetenwerk slagen we erin toch te communiceren met elkaar en mogen we zelfs even rondkijken in de vertrekken van haar huis. Omdat het verblijf op het water primitief is vragen wij onze gids hoe de kinderen bijvoorbeeld naar school gaan. Het blijkt dat de gezinnen op het vaste land óók een huis bezitten van waaruit de kinderen dagelijks naar school kunnen. De ouders blijven doorgaans in de 'floating houses' om de visvangst op gang te houden. Na dit bezoek zetten we weer voet aan wal in Sengkang en brengen we een bezoek aan een van de zijdeweverijdorpjes waar vrouwen nog met handmatige machines de mooiste sjaals weven. Vervolgens stappen we in de auto voor wederom een lange rit naar het veel beloofde Torajaland!
Toraja Land mag je – als cultuurliefhebber – eigenlijk niet missen tijdens een rondreis in Sulawesi. Het gebied ligt in een prachtig berglandschap omgeven met rijstterrassen en bamboebossen. Het behoort tot het culturele erfgoed van Indonesië en heeft zonder twijfel een unieke cultuur met bijzondere begrafenisrituelen en prachtig bewerkte bootvormige huizen! Vanuit het stadje Rantepao maken we kennis met de intrigerende cultuur, haar gebruiken en typische woningen. Zo brengen we een bezoek aan de Bolu markt welke elke dinsdag en zaterdag plaatsvindt. Een drukbezochte wekelijkse veemarkt waar o.a. varkens, kippen en natuurlijk de heilige buffels op een kenmerkende wijze worden verhandeld. In de opvolgende verschillende dorpjes zien we hoe de Toraja op verschillende manier hun overledenen begraven, namelijk in uitgehouwen -en hangende rotsgraven, graftombes en 'normale' graven. Laten we de babygraven in dikke boomstammen niet vergeten. Uiteraard nemen we ook een kijkje in een traditionele Tongkonan, de (bootvormige) huizen van de Toraja.
Tangkoko N.P. - Tomohon - Bunaken - Siladen
Dan is het alweer tijd om Zuid Sulawesi achter ons te laten en naar Noord Sulawesi af te reizen. Vol nieuwsgierigheid naar wat het Noorden van Sulawesi ons gaat brengen pakken we onze koffers in voor de binnenlandse vlucht. We vliegen van Palopo via Makassar naar Manado, de hoofdstad van Noord Sulawesi. Ook hier worden we weer met een grote glimlach opgewacht door onze enthousiaste chauffeur Eggie. Zijn vriendelijkheid, zorgzaamheid en spontaniteit zorgen ervoor dat wij ons direct op ons gemak voelen en er vrij snel een leuke klik ontstaat. We rijden naar onze lodge nabij de ingang van het Tangkoko National Park. Hier kunnen wij direct aanschuiven voor een simpel, maar heerlijk diner.
De volgende ochtend gaan we (zeer!) vroeg op pad voor een wandeling door het Tangkoko National Park. In dit park zijn de zogenaamde 'spookdiertjes' (oftewel tarsiers) te vinden welke je bijna nergens anders in de wereld kunt tegenkomen, m.u.v. de Filipijnen. Ze leven diep in het oerwoud tussen bamboe en kleine bomen. Tijdens onze wandeling hebben we ondanks de regen het geluk oog in oog te kunnen staan met deze grappige kleine primaten. Onderweg spotten we tevens neushoornvogels en de koeskoes. Wanneer we de hoop op het zien van de apen bijna willen opgeven zien we de zwarte kuifmakaken in grote getalen aan de rand van het bos op het strand paraderen! Na een paar uur keren we terug naar de lodge waar we ons opfrissen en de reis vervolgens weer voortzetten richting Tomohon. Dit dorpje ligt in de Minahasa Highlands, tussen de Lokon en Mahawu vulkaan (beide nog actief). Door de hogere ligging heeft het dorp een koeler klimaat en is het (ook mede door de vruchtbare grond van de vulkanen) een goede plek voor het verbouwen van allerlei gewassen. Voordat we doorrijden naar onze volgende accommodatie neemt Eggie ons eerst mee voor een lunch aan het Tondano meer. Aan de rand van het meer genieten we van heerlijk vers bereide vis! Hierna brengen we een bezoek aan het bijzondere Linow Lake en de geisers, een vulkanisch meer dat elke dag van kleur verandert!
Onze laatste dag op het vaste land in Noord Sulawesi is aangebroken. We beginnen de dag actief met een hike naar de krater van de Mahawu vulkaan. De weg hier naartoe is een mooie route langs allerlei akkerbouw. Ondanks dat je met de auto een flink eind bergopwaarts kunt rijden en het laatste stukje naar de krater alleen per stenen trap hoeft af te leggen, blijft het een pittige klim! Desalniettemin word je na ca. 15 minuten beloond met prachtig panoramisch uitzicht over het kratermeer. Bij helder weer heb je zelfs uitzicht over de eilanden Bunaken, Siladen en Bangka. In verband met de tijdsplanning is het voor ons niet haalbaar om de caldera rond te lopen, maar voor de natuurliefhebbers en hikers is dit zeker een aanrader. De wandeling zal ongeveer een uur in beslag nemen, uiteraard afhankelijk van het wandeltempo. Na het schieten van de nodige plaatjes van het adembenemende uitzicht dalen we weer af, dit keer iets gemakkelijker ;). Voordat Eggie ons afzet bij de haven brengen we een bezoek aan de beruchte markt van Tomohon. Ik waarschuw mijn moeder alvast haar maag sterk te houden, want naast bloemen, groente en fruit is hier ook vlees te koop van verschillende opmerkelijke diersoorten (en hóé!). Nadat we de groente- en fruitafdeling hebben gehad komen we aan bij het lugubere schouwspel van dode en opzette honden, vleermuizen, slangen en varkenskoppen. Eet smakelijk…!
Voor een tropische afsluiting van een rondreis door Sulawesi bezoek je uiteraard de paradijselijke eilanden die tot het Bunaken Marine National Park behoren. Een beschermd eilandengroep net voor de kust van Noord Sulawesi, ter hoogte van Manado. Je vindt hier de meest prachtige koraalriffen en een bijzonder mooie onderwaterwereld. Ook het toerisme hier op de eilanden is (nog) niet zodanig ontwikkeld en wordt vooral bezocht door fervente snorkel- en duikliefhebbers. Het gebied wordt namelijk bestempeld als één van de mooiste duikbestemmingen ter wereld! Wij bezoeken de twee meest bekende eilandjes; Siladen en Bunaken.
We beginnen met Siladen, het kleinste eiland. In tegenstelling tot Bunaken is het eiland niet omgeven door mangroves waardoor je hier vanaf het strand vrij uitzicht hebt op de zee. Voor beide eilanden geldt dat je direct vanaf het strand kan duiken en snorkelen. Qua hotelaanbod vind je op Siladen 'slechts' een tiental accommodaties, vrijwel allemaal basic, op twee luxe uitschieters na. Van een centrum of stadje is er geen sprake. Tijdens een wandeling aan de achterzijde de hotels vangen we een blik op van de vriendelijke lokale bevolking. Onderweg heb je de mogelijkheid om een verfrissend drankje of snack te kopen in een geïmproviseerd winkeltje. En grote kans dat je wordt uitgenodigd voor een kopje thee! Deze weg – of eerder gezegd dit looppad – is nog geen 1km lang en verbindt alle hotels en het 'dorp'. Het onontwikkelde toerisme heeft hier zeker zijn charme!
Links van Siladen, op ongeveer 5 minuten varen, ligt het grotere eiland Bunaken. Het meest populaire en meest ontwikkelde eiland van de eilandengroep. Het eiland heeft in het zuidelijkste punt een soort havendorpje met een aantal warungs (kleine eettentjes), een kerk en wat simpele barretjes. Het grootste deel van het eiland is omringd door mangrovebossen, hetgeen een mooi en bijzonder gezicht heeft bij laagtij. Het 'strandgevoel' is hier echter minder terug te vinden dan op bijvoorbeeld Siladen. De hotels aan de randen van het eiland zijn als het ware 'ingesloten' door de mangrove en hebben alleen een opening aan hun stuk strand om de boten aan te laten meren. Aan de andere kant biedt het eiland meer vertier, is het hotelaanbod groter en blijft het een geliefde plek voor de duikers en snorkelaars.
Dan is alweer tijd om afscheid te nemen van Sulawesi… We varen terug naar Manado en komen na een korte rit aan op de luchthaven voor de vlucht terug naar Amsterdam. Wat hebben we genoten! De diversiteit van het landschap, de bijzondere culturen, de rijke historie en de vriendelijke bevolking hebben diepe indruk achtergelaten!
Ook naar dit deel van Indonesië? Bekijk onze pagina rondreizen Indonesië:
